ÖZET

Amaç:

Meme kanseri (MK) kadınlarda en sık görülen kanser türlerinden biri olduğundan, hemşirelerin meme kanseri nedeniyle kemoterapi tedavisi alan hastaların semptom yönetimini ve özetkililiğini değerlendirmeleri oldukça önemlidir. Bu doğrultuda bu çalışma, MK'de semptom yönetimi-öz etkililik ölçeğinin Türk dilinde geçerlik ve güvenirliğini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.

Yöntemler:

Metodolojik tipte yürütülen bu araştırmanın örneklemini Kasım 2017-Mart 2018 tarihleri arasında İstanbul'da bir devlet hastanesinde meme kanseri nedeniyle kemoterapi tedavisi gören 248 kadın oluşturmuştur. Ölçeğin dil geçerliliğinin değerlendirmesinde çeviri-geri çeviri yöntemi kullanılmıştır. Ölçeğin güvenirliğini değerlendirmek için kapsam geçerliliği, faktör analizi, Cronbach α katsayısı ve madde-toplam korelasyonu incelenmiştir. Verilerin faktör analizine uygunluğunu ve örneklem yeterliliğini değerlendirmek için Kaiser-Mayer-Olkin ve Bartlett testleri uygulanmıştır.

Bulgular:

Ölçeğin Türkçe formunun kapsam geçerliliği 0,912; Cronbach alfa katsayısı ise 0,905 olarak bulunmuştur. Ölçeğe ait tüm maddelerin faktör yükleri 0,40'ın üzerinde olup, öl.eğin alt boyutlarına ait açıklanan varyansı; problem çözme alt boyutu için 16,284; kemoterapi semptomlarının yönetimi alt boyutu için 16,603; duygusal ve kişilerarası ilişkilerde sorunları yönetme alt boyutu için 13,517'dir ve ölçeğin açıklanan toplam varyansı 46,944'tür. Bu nedenle ölçekten hiçbir madde çıkarılmamış ve ölçeğin orijinaline uygun olarak 27 madde ve 3 alt boyuttan oluştuğu belirlenmiştir.

Sonuç:

Bu çalışmadan elde edilen bulgular, ölçeğin Türkçe versiyonunun geçerli ve güvenilir olduğunu ve Türkiye’de araştırma ve klinik uygulamalarda kullanılabileceğini göstermiştir.

References

World Health Organization (2015). Breast cancer. Available from: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs297/en/

American Cancer Association, Breast cancer facts & figures 2015-2016. American Cancer Society, Inc. Available from: https://www.cancer.org/content/dam/cancer-org/research/cancer-facts-andstatistics/breast-cancer-facts-and-figures/breast-cancer-facts-and-figures-2015-2016.pdf

World Health Organization (2017). Breast cancer statistics. Available from: http://pressroom.cancer.org/BreastCancerStats2017

Sağlık Bakanlığı, 2015. Available from: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/istatistik/Trkiye_Kanser_statistikleri_2015.pdf

Maughan KL, Lutterbie MA, Ham PS. Treatment of breast cancer. American Family Physician 2010;81:1339-46.

Moo TA, Sanford R, Dang C, Morrow M. Overview of breast cancer therapy. PET Clinics 2018;13:339-54.

Zhang B, Nilsson ME, Prigerson HG. Factors important to patients' quality of life at the end of life. Arch Intern Med 2012;172:1133-42.

American Cancer Society, 2020. Available from: https://www.cancer.org/content/dam/CRC/PDF/Public/8419.00.pdf Canadian Cancer Society, 2021. Available from: https://www.cancer.ca/en/cancer-information/diagnosis-and-treatment/chemotherapy-and-other-drug-therapies/chemotherapy/side-effects-of-chemotherapy/?region=on

Canadian Cancer Society, 2021. Available from:

https://www.cancer.ca/en/cancer-information/diagnosis-and-treatment/chemotherapy-and-other-drug-therapies/chemotherapy/side-effects-of-chemotherapy/?region=on

Royer HR, Phelan CH, Heidrich SM. Older breast cancer survivors' symptom beliefs. Oncol Nurs Forum 2009;36:463-70.

Liang S, Wu W, Kuo C, Lu Y. Development and preliminary evaluation of psychometric properties of symptom-management self-efficacy scale for breast cancer related to chemotherapy. Asian Nursing Research 2015;9:312-7.

Bandura A. Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman; 1997.

Maddux J. Self-efficacy: The power of believing you can. The Handbook of Positive Psychology 2012;1:227-87.

Oakley C, Johnson J, Ream E. Developing an intervention for cancer patients prescribedoral chemotherapy: A generic patient diary. European Journal of Cancer Care 2010;19:21-8.

White LL, Cohen MZ, Berger AM, Kupzyk KA, Bierman PJ. Self-efficacy for management of symptoms and symptom distress in adults with cancer: An integrative review. Oncol Nurs Forum 2019;46:113-28.

Kirca K, Kutluturkan S. Self-efficacy in coping behaviors of cancer patients: Who am I and what can I accomplish? TJFMPC 2021;15:610-21.

Hacihasanoglu R, Gozum S, Capik C. Validity of the Turkish version of the medication adherence self-efficacy scale-short form in hypertensive patients. Anadolu Kardiyol Derg 2012;12:241-8.

Dishman RK, Saunders RP, Motl RW, Dowda M, Pate RR. Self-efficacy moderates the relation between declines in physical activity and perceived social support in high school girls. J Pediatr Psychol 2009;34:441-51.

Kwekkeboom KL. Cancer symptom cluster management. Sem Oncol Nurs 2016;32:373-82.

Chen HY, Boore JR. Translation and back-translation in qualitative nursing research: Methodological review. J Clin Nurs 2010;19:234-9.

Almanasreh E, Moles R, Chen TF. Evaluation of methods used for estimating content validity. Res Social Ad Pharm 2019;15:214-21.

Davis LL. Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research 1992;5:194-7.

Capik C. Use of confirmatory factor analysis in validity and reliability studies. Anatolian Nursing and Health Sciences Journal 2014;17:196-205.

Knekta E, Runyon C, Eddy S. One size doesn’t fit all: Using factor analysis to gather validity evidence when using surveys in your research. CBE Life Sci Educ 2019;18:1-17.

Baltaci AA. Conceptual review of sampling methods and sample size problems in qualitative research. Bitlis Eren University Social Sciences Institute Journal 2018;97:231-74.

Tavakol M, Dennick R. Making sense of Cronbach's alpha. International journal of Medical Education 2011;2:53-5.

Meme Kanserinde Semptom Yönetimi-Öz Etkililik Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği

ÖZET

References