ÖZ

Bu çalışma, Türkiye’de palyatif bakım üzerine hemşirelikte yapılan lisansüstü tezleri incelemek ve kullanılan hemşirelik uygulamalarını ortaya koymak amacıyla gerçekleştirildi. Retrospektif tanımlayıcı tipte gerçekleştirilen çalışmanın evrenini Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’ne kayıtlı olan, hemşirelik alanındaki tezler oluştururken, örneklemini ise, PRISMA kuralları kapsamında yapılan tarama sonucunda, hemşirelik alanındaki tezler içerisinden dahil edilme ölçütlerine uyan 2010-2022 yılları arasında 55 tez oluşturdu. Palyatif bakım üzerine hemşirelikteki ilk tezin 2010 yılına ait olduğu görüldü. Elde edilen tezlerden 13'ünün doktora (%23,6), 42'sinin yüksek lisans tezi (%76,4) olduğu, %60’ının 2019-2022 yılları arasında yayınlandığı, %92,8’inin nicel araştırma yöntemleriyle gerçekleştirildiği, bu tezlerin içerisinden %76.5'inde tanımlayıcı tasarımlardan en az birinin kullanıldığı ve %15,7’sinin randomize kontrollü deneysel çalışma olduğu görüldü. Ayrıca %36,4’ünün örneklemini palyatif bakım kliniklerinde çalışan sağlık personellerinin oluşturduğu, %72,7’sinde örnekleme yöntemi kullanılmadığı belirlendi. Hemşirelerin uyguladığı girişimler içerisinde; en çok palyatif bakım eğitimi, simülasyon eğitimi/uygulaması, kuram-model temelli hemşirelik bakım uygulaması yer almaktadır. Ancak yenidoğan palyatif eğitimi, psikoeğitim, olgu yönetimi modelinin uygulanması, yüze fan uygulaması, kırmızı-beyaz ışık uygulamasının nadiren yer aldığı saptandı. Son yıllarda auriküler akupresür, aromaterapi masajı ve gevşeme egzersizi gibi tamamlayıcı uygulamaların olduğu görüldü. Palyatif bakım konusunda hemşirelikteki tez çalışmalarının son yıllarda artığı ancak çoğunlukla yüksek lisans düzeyinde ve tanımlayıcı tipte olduğu, doktora düzeyinde sayıca yetersiz olduğu, palyatif bakım hemşireliğine yönelik kanıt sağlaması amacıyla randomize kontrollü müdahale çalışmalarının yapılmasının gerekliliği üzerinde durulmalıdır.