ÖZET
Şiddetli akut solunum yetmezliği sendromu-2 (SARS-CoV- 2); hafif enfeksiyonlardan ağır solunum yetmezliğine kadar çeşitli tablolara yol açabilir. Bu çalışmada hastaneye yatırılarak hidroksiklorokin (HCQ), azitromisin ve favipiravir üçlü kombine ilaç tedavileri verilmiş COVİD-19 hastalarında mortaliteye etki eden faktörler incelenmiştir.
10 Mart-10 Mayıs 2020 tarihlerinde COVİD-19 ters transkripsiyon polimeraz zincir reaksiyonu pozitif tedavi naif 683 hasta retrospektif tarandı. 504 hasta hafif semptomu olup ilaç tedavisi verilmeksizin veya tek başına HCQ tedavisi ile takip edilmiş ve şifa ile sonuçlanmıştı. 179 hastadan 137’si kliniğe, 42’si direk yoğun bakım üntesine (YBÜ) yatırılmıştı. Bu hastaların hepsinin oda havasında oksijen saturasyonu <%90, takipnesi (>30/dk) olup eş zamanlı olarak üçlü kombine ilaç tedavisi (HCQ, azitromisin, favipiravir) başlanmıştı. Klinik takipte 137 hastadan 35’i YBÜ’ye nakledilmişti. YBÜ’deki 77 hastanın 69’una (%89) mekanik ventilatör desteği verilmişti. On dokuz (%24) hastaya tosilizumab, 13 (%17) hastaya ise konvelesan immün plazma uygulanmıştı. Hastalar şifa ile taburcu ve eksitus şeklinde ikiye ayrıldı. Demografik özellikler, komorbid hastalıklar, sekonder bakteriyel enfeksiyonlar ve akut organ hasarları kayıt edildi.
Hastaların 120’si erkek, ortalama yaşları 60,9±16,4’di. HT ve DM en sık komorbid hastalıktı. En sık akut karaciğer hasarı görüldü. Elli dört hasta eksitus oldu. Eksitus grubunda yaş ortalamasının daha yüksek olması, kronik kalp hastalığı (KKH), DM, kronik böbrek yetmezliği (KBY), akut kardiyak hasar ve sekonder bakteriyel enfeksiyon daha fazla görülmesi istatistiksel anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Eksitus durumuna DM 2,17, KOAH 2,18, astım 3,01, KKH 2,4, KBY 8,3, malignite 1,6, akut kardiyak hasar 12,9, sekonder bakteriyel enfeksiyon gelişimi 3,63 kat mortalite artışına neden olup istatistiksel anlamlı (p<0,05) saptanmıştır.
Favipiravir temelli tedavi alan COVİD-19 hastalarında; ileri yaş, DM, KKH, KBY, troponin-1 yüksekliği ve sekonder bakteriyel enfeksiyonlar mortalite ile ilişkili faktörlerdir. KBY ve troponin-1 yüksekliği bu hastaların mortalitesi için prediktördür.