ÖZET

Sağlıklı biyolojik sistemlerde oksidan ve antioksidanlar arasındaki dengenin kritik öneme sahip olduğuna inanılır. Fizyolojik şartlarda süperoksit dismutaz (SOD), Katalaz, (CAT), glutatyon peroksidaz (GSH-Px), glutatyon (GSH) vs. içeren antioksidan defans sistemi, süperoksit anyonu (O₂ .), hidroksil radikali (OH.), alkoksil radikalleri (RO•) gibi reaktif oksijen türlerini (ROS) nötralize ederler. Bununla birlikte, çoğu zaman C vitamini, E vitamini, karotenoidler ve polifenoller gibi canlı organizmada birçok antioksidan mekanizmalarda önemli rol oynayan eksojen orijinli antioksidanlar olmadan endojen antioksidan defans sistemi yetersiz kalır. Dolayısı ile oksidatif stresi önlemek için eksojen antioksidanlara ihtiyaç duyulur. Fakat, antioksidan bileşiklerin yüksek dozları pro-oksidan etki göstererek veya normalde fizyolojik konsantrasyonlarda optimal hücresel fonksiyonların sürdürülebilmesi için gerekli olan ROS ile reaksiyona girerek toksik etki gösterebilirler. Bu derlemede vücudumuzu güçlendirmek için alınan antioksidanlardan sentetik ve bitkisel antioksidanlar ile fitoterapide kullanılan takviye ürünler ele alınacak, eksojen antioksidanlar ile ilgili araştırmalar tartışılacaktır. Sağlıklı kişilerde fizyolojik dozlarda antioksidanların genelde güvenli olduğu ve kanser gibi hastalıklara karşı preventive etkiye sahip olduğu, fazla dozların ise pro-oksidatif etkiyle sağlıklı kişilere zarar verirken kanser tedavisinde kullanılabileceği, dolayısı ile dışarıdan alınan antioksidanların dozunun hayati öneme sahip olduğu vurgulanacaktır.