ÖZET
Amaç:
Bu araştırmanın amacı Çocuklar için Fiziksel Aktivite Öz Yeterlik ölçeğinin (Ç-FAÖY) Türkçe geçerlik ve güvenirliğini belirlemektir.
Yöntemler:
Araştırma metodolojik tipte epidemiyolojik bir araştırmadır ve Ankara ilinde yapılmıştır. Araştırmada örneklem seçilmemiş altı okulda ki tüm dördüncü sınıflara (9-11 yaş) ulaşılması hedeflenmiştir (n=641). Araştırmanın ilk aşamasına 607 öğrenci, iki hafta sonra gerçekleştirilen ikinci (test-tekrar test) aşamasına 499 öğrenci katılmıştır. Araştırmada, kişisel bilgi formu ve Ç-FAÖY ölçeğini içeren veri toplama aracı kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 18 ve AMOS programları kullanılmıştır.
Bulgular:
Çalışmanın ilk aşamasına katılan çocukların %53,0’ı erkektir ve %36,2’si düşük gelir grubundadır. Ç-FAÖY ile ilgili erkek çocuklar için yapılan doğrulayıcı faktör analizinde p<0,001, χ²/SD=2,6, RMSEA=0,07 ve GFI=0,95; kız çocuklar için yapılan doğrulayıcı faktör analizinde p<0,001, χ²/sd=2,4, RMSEA=0,07 ve GFI=0,95 olarak bulunmuştur. Ç-FAÖY geçerlik ve güvenirlik analizlerinde, Cronbach alfa değeri erkek çocuklar için 0,84; kız çocuklar için 0,81 olarak saptanmıştır. Erkek ve kız çocuklar için ayrı ayrı yapılan analizler sonucunda tek faktörden oluşan ve modifikasyona gerek duyulmayan bir model oluşmuştur.
Sonuç:
Erkek ve kız çocuklar için ayrı ayrı Türkçe uyarlaması yapılan Ç-FAÖY geçerli ve güvenilir bir ölçme aracıdır.
References
1
Alpözgen AZ, Özdinçler AR. Fiziksel aktivite ve koruyucu etkileri: Derleme. HSP 2016;3:66-72.
2
Camacho TC, Roberts RE, Lazarus NB, Kaplan GA, Cohen RD. Physical activity and depression: evidence from the alameda county study. Am J Epidemiol 1991;134:220-31.
3
Kubota Y, Evenson KR, MacLehose RF, Roetker NS, Joshu CE, Folsom AR. Physical activity and lifetime risk of cardiovascular disease and cancer. Med Sci Sports Exerc 2017;49:1599-605.
4
Schmalz DL, Deane GD, Birch LL, Krahnstoever Davison K. A longitudinal assessment of the links between physival activity and self esteem in early adolescent non-hispanic females. J Adolesc Health 2007;41:559-65.
5
Crane JR, Naylor PJ, Temple VA. The physical activity and sedentary behaviour patterns of children in kindergarten and grade 2. Children (Basel) 2018;5:131.
6
Efrat MW. Exploring strategies that influence children’s physical activity self-efficacy. CIER 2017;10:87.
7
Özen T. Exercise self efficacy scale’ın (egzersiz öz yeterlilik ölçeği) ankilozan spondilitli hastalarda Türkçe geçerlilik-güvenilirliği ve diğer faktörlerle ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi: Trakya Üniversitesi. 2016.
8
Aypay A. The Adaptation Study of General Self-Efficacy (GSE) Scale to Turkish. İnönü Üni Eğt Fak Derg 2010;11:113-31.
9
Campbell NJ. The measurement of physical activity and self-efficacy in adolescents: Prospects, problems, and future directions. Electronic Thesis and Dissertation Repository: Western University. Available from: URL: https://ir.lib.uwo.ca/etd/599
10
Liu H, Dai X. Correlation between physical activity and self-efficacy in Chinese university students. J Sport Psychol 2017;26:110-4.
11
Cataldo R, John J, Chandran L, Pati S, Shroyer ALW. Impact of physical activity intervention programs on self-efficacy in youths: A systematic review. ISRN Obesity 2013;1-11.
12
Cengiz C, İnce ML. Farklı okul ortamlarındaki çocukların okul sonrası fiziksel aktivitelerde algıladıkları öz-yeterlikleri. Yönetim Bilimleri Derg 2013;11:135-47.
13
Dzewaltowski DA, Geller KS, Rosenkranz RR, Karteroliotis K. Children’s self-efficacy and proxy efficacy for after-school physical activity. Psychol Sport Exerc 2010;11:100-6.
14
Manley, DM. Self-efficacy, physical activity, and aerobic fitness in middle school children: Examination of a pedometer intervention program. Theses and Dissertations (ETD): University of Tennessee Health Science Center. 2008. doi: 10.21007/etd.cghs.2008.0198.
15
Wu TY, Robbins LB, Hsieh HF. Instrument development and validation of perceived physical activity self-efficacy scale for adolescents. Res Theory Nurs Pract 2011;25:39-54.
16
Tanır H. İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinde fiziksel aktivite düzeyi ve bazı antropometrik özelliklerin akademik başarı ile ilişkisi. Doktora Tezi: Kırıkkale Üniversitesi. 2013.
17
Emlek Sert Z, Bayık Temel A. İlköğretim öğrencileri için fiziksel aktivite soru formunun Türk toplumuna uyarlanması: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. DEUHYO ED 2014;7:109-14.
18
Saunders RP, Pate RR, Felton G, Dowda M, Weinrich MC, Ward DS, et al. Development of questionnaires to measure psychosocial influences on children’s physical activity. Prev Med 1997;26:241-7.
19
Sherwood NE, Taylor WC, Treuth M, Klesges LM, Baranowski T, Zhou A, et al. Measurement characteristics of activity-related psychosocial measures in 8- to 10-year-old African-American girls in the Girls Health Enrichment Multisite Study (GEMS). Prev Med 2004;38:S60-8.
20
Moreno LA, Pigeot I, Ahrens W. Epidemiology of obesity in children and adolescents: prevalence and etiology. New York, NY: Springer; 2011.
21
Yüceşahin MM, Tuysuz S. Patterns of urban socio-spatial differentiation in Ankara: An empirical analysis. J Geogr Sci 2011;9:159–88.
22
Seçer İ. SPSS ve Lisrel ile pratik veri analizi. 2. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık; 2015.
23
İlhan M, Çetin B. LISREL ve AMOS programları kullanılarak gerçekleştirilen yapısal eşitlik modeli (YEM) analizlerine ilişkin sonuçların karşılaştırılması. EPOD 2014;5:26-42.
24
Kılıç S. Cronbach’ın alfa güvenirlik katsayısı. JMOOD 2016;6:47-8.
25
Türk Ç, Karataş H, Bektaş M. Tip 1 diyabetli adölesanlarda diyabet bakımında ebeveyn izlemi ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. J Pediat Res 2016;3:35-40.
26
Saygın Ö, Göral K, Bingöl E, Ceylan Hİ. Fiziksel aktivite yeterliği ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. USEABD 2017;3:44-54.
27
Savaşhan Ç, Sarı O, Aydoğan Ü, Erdal M. İlkokul çağındaki çocuklarda obezite görülme sıklığı ve risk faktörleri. TAHUD 2015;19:14-21.
28
Orhan R. Çocuk gelişiminde fiziksel aktivite ve sporun önemi. KÜSBD 2019;9:157-76.
29
Helmerhorst HJF, Brage S, Warren J, Besson H, Ekelund U. A systematic review of reliability and objective criterion-related validity of physical activity questionnaire. Int J Behav Nutr and Phys Act 2012;9:103.
30
Huang WY, Wong SHS, Salmon J. Reliability and validity of the modified Chinese version of the children’s leisure activities study survey (class) questionnaire in assessing physical activity among hong kong children. Pediatr Exerc Sci 2009;21:339-53.
31
Mciza ZJ, Goedecke JH, Lambert EV. Validity and reliability of a physical activity/inactivity questionnaire in South African primary schoolgirls. SAJSM 2007;19:117-24.
32
Perry CM, De Ayala RJ, Lebow R, Hayden E. A Validation and Reliability Study of the Physical Activity and Healthy Food Efficacy Scale for Children (PAHFE). Health Educ Behav 2008;35:346-60.
33
Crocker PR, Bailey DA, Faulkner RA, Kowalski KC, Mcgrath R. Measuring general levels of physical activity: preliminary evidence for the Physical Activity Questionnaire for Older Children. Med Sci Sports Exerc 1997;29:1344-9.
34
Kowalski K, Crocker P, Donen R. The Physical Activity Questionnaire for Older Children (PAQ-C) and Adolescents (PAQ-A) Manual. Canada: College of Kinesiology, University of Saskatchewan. 2004.
35
Korkmaz N. Bel ağrılı hastalarda izokinetik egzersiz programının korku kaçınma tutumları üzerine etkisi. Uzmanlık Tezi: Hacettepe Üniversitesi. 2006.
36
Ercan İ, Kan İ. Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. UÜTFD 2004;30:211-6.
37
Çankırı B. Çocuk- ergen alay edilme ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması, geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi. 2016.
38
Altıparmak D, Arslan FT. Aile merkezli bakım ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması geçerlik ve güvenirlik çalışması. J Pediatr Res 2016;3:97-103.
39
Durmuş B, Yurtkoru ES, Çinko M. Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. 5. Baskı. İstanbul: Beta Yayınevi; 2013.
40
Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE. Multivariate Data Analysis. Seventh Edition. London: Pearson Education Limited; 2014.
41
Çakmur H. Araştırmalarda ölçme-güvenilirlik-geçerlilik. TAF Prev Med Bull 2012;11:339-44.
42
Çapık C. Geçerlilik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. J Anatolia Nurs Health Sci 2014;17:196-205.
43
Aytaç M, Öngen B. Doğrulayıcı faktör analizi ile yeni çevresel paradigma ölçeğinin yapı geçerliliğinin incelenmesi. İstatistikçiler Dergisi 2012;5:14-22.
