ÖZET

Alzheimer hastalığı (AH) demansla seyreden en yaygın ve gittikçe ilerleyen nörodejeneratif hastalıklardan biridir. Patofizyolojisi ile ilgili önemli özellikleri oldukça iyi belirlenmiş olmasına rağmen hala AH’nın kesin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Mevcut AH tedavisi semptomatiktir ve başlıca (fakat yegâne değil) kolinesteraz inhibitörleri üzerine odaklıdır. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmış olan dört kolinesteraz inhibitörü takrin, donepezil, galantamin, rivastigmindir ve bunlardan galantamin doğal, rivastigmin ise doğal antikolinesteraz olan fizostigminin bir türevidir. Bunlara ilaveten, bir NMDA (N-metil-D-aspartat) reseptör antagonisti olan memantin ortaileri derecede AH tedavisi için FDA tarafından onaylanmıştır. Fakat bunlardan hiçbiri tam anlamıyla Alzheimer hastalığını tatmin edici bir tedavi sunamamaktadır. Bu nedenle doğal ve sentetik kaynaklı yeni potansiyel ilaçlar üzerindeki çalışmalar devam etmektedir.

Bu derlemede yeni kolinesteraz inhibitörlerinin doğal kaynaklardan, özellikle Lamiaceae familyası bitkilerinden keşfedilmesi çalışmaları gözden geçirildi ve izole edilen pek çok terpenik, fenolik/ flavonoid bileşik Alzheimer hastalığının tedavisi için potansiyel ilaç olarak sunuldu.