ÖZET
Palyatif Bakım (PB) yaşamı tehdit eden hastalığa bağlı sorunla karşılaşan hasta ve ailelerinin yaşam kalitesini artıran bir yaklaşım olarak tanımlanmaktadır. PB hizmetleri, çoğunlukla hastanelerde yataklı tedavi birimlerinde verilmekte olup ciddi hastalığı olan hastalar için uygun bir bakım verme modeli olarak kabul görmektedir. PB ihtiyacının artmasıyla birlikte, birçok sağlık sistemi, hastane, hastane dışında ve evde bakım hizmetlerine PB’yi entegre ederek yeni programlar geliştirmektedir. Ev temelli PB ileri dönem kalp, böbrek, solunum yolu hastalıkları, kanser ve kronik nörolojik bozukluklar gibi kronik, yaşamı sınırlayıcı sağlık sorunları olan, hastaların yaşadığı evde, fiziksel, psikolojik ve manevi ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlayan, bakım yaklaşımıdır. Doktor, hemşire vb. sağlık çalışanları ve gönüllülerinden oluşan, PB konusunda eğitilmiş multidisipliner bir ekip tarafından hastanelerin PB programlarına bağlı olarak verilir. PB ihtiyacı olan bu hastalar genellikle yaşam sonu dönemlerini yoğun bakım ünitelerinde (YBÜ) geçirmekte olup YBÜ’de kalış süreleri ve mortalitelerinin yüksek olduğu, ayrıca maliyelerinin de fazla olduğu bilinmektedir. Ev temelli PB gelişmiş ülkelerde yaşamı sınırlayıcı hastalıkları olanlar için bir bakım modeli olarak görülse de henüz yeterli değildir. Ülkemizde de nüfusumuz her geçen gün yaşlanmaktadır. Bununla birlikte PB ve evde bakım hizmetleri oldukça yeni olup her ikisi de ihtiyacı karşılayacak düzeyde değildir. Bu nedenle ülkemizin sosyokültürel yapısı ve sağlık politikalarına göre PB hizmetlerinin evde sağlık hizmetlerine entegre edilmesi gereklidir.
Anahtar Kelimeler:
Evde bakım, palyatif bakım, kronik kritik hastalık
Kaynaklar
1
Rabow M, Kvale E, Barbour L, Cassel JB, Cohen S, Jackson V, et al. Moving upstream: a review of the evidence of the impact of outpatient palliative care. J Palliat Med 2013;16:1540-9.
2
Christensen K, Doblhammer G, Rau R, Vaupel JW. Ageing populations: the challenges ahead. Lancet 2009;374:1196-208.
3
Ibrahim JE, Anderson LJ, MacPhail A, Lovell JJ, Davis MC, Winbolt M. Chronic disease self-management support for persons with dementia, in a clinical setting. J Multidiscip Healthc 2017;10:49-58.
4
Loss SH, Marchese CB, Boniatti MM, Wawrzeniak IC, Oliveira RP, Nunes LN, et al. Prediction of chronic critical illness in a general intensive care unit. Rev Assoc Med Bras (1992) 2013;59:241-7.
5
Davies E, Higginson I, editors. Palliative care. The solid facts. World Health Organization 2004 Available at: http://wwweurowhoint/__data/assets/pdf_file/0003/98418/E82931pdf Accessed 10 December 2018.
6
Palliative Care Definition. Available at: https://hospicecare.com/what-we-do/projects/consensus-based-definition-of-palliative-care/definition/. Accessed 15 December, 2018.
7
Meier DE, McCormick E. Benefits, services, and models of subspecialty palliative care. UpToDate; 2015.
8
De Lima L, Radbruch L. Palliative care in the global health agenda. J Pain Palliat Care Pharmacother 2014;28:384-9.
9
Hughes MT, Smith TJ. The growth of palliative care in the United States. Annu Rev Public Health 2014;35:459-75.
10
Connor S, Bermedo M. Global atlas of palliative care at the end of life London: Worldwide palliative care alliance and world health organization. 2014.
11
Bond C, Lavy V, Wolldridge R. Palliative care toolkit: improving care from the roots up in resource-limited settings. Help the Hospices. 2008.
12
Center to Advance Palliative Care (CAPC). Palliative care in the home: A guide to program design. Available at: https://media.capc.org/filer_public/5e/07/5e070659-e350-4f7e-83a8-096a7e61e7b8/4467_2066_hbcp-final-web.pdf. Accessed 28 December, 2018.
13
Planning and implementing palliative care services: a guide for programme managers. World Health Organization. 2016. Available at: http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/250584/9789241565417-eng.pdf?sequence=1 Accessed 28 December, 2018.
14
Labson MC, Sacco MM, Weissman DE, Gornet B, Stuart B. Innovative models of home-based palliative care. Cleve Clin J Med 2013;80 Electronic Suppl 1:eS30-5.
15
Ventura AD, Burney S, Brooker J, Fletcher J, Ricciardelli L. Home-based palliative care: a systematic literature review of the self-reported unmet needs of patients and carers. Palliat Med 2014;28:391-402.
16
Gomes B, Calanzani N, Curiale V, McCrone P, Higginson IJ. Effectiveness and cost-effectiveness of home palliative care services for adults with advanced illness and their caregivers. ochrane Database Syst Rev 2013:Cd007760.
17
Brumley R, Enguidanos S, Jamison P, Seitz R, Morgenstern N, Saito S, et al. Increased satisfaction with care and lower costs: results of a randomized trial of in-home palliative care. J Am Geriatr Soc 2007;55:993-1000.
18
De Lima L, Pastrana T. Opportunities for Palliative Care in Public Health. Annual review of public health 2016;37:357-74.
19
Wiencek C, Coyne P. Palliative care delivery models. Semin Oncol Nurs 2014;30:227-33.
20
Kerr CW, Tangeman JC, Rudra CB, Grant PC, Luczkiewicz DL, Mylotte KM, et al. Clinical impact of a home-based palliative care program: a hospice-private payer partnership. Semin Oncol Nurs 2014;48:883-92.e1.
21
Davis MP, Temel JS, Balboni T, Glare P. A review of the trials which examine early integration of outpatient and home palliative care for patients with serious illnesses. Ann Palliat Med 2015;4:99-121.
22
Peters L, Sellick K. Quality of life of cancer patients receiving inpatient and home-based palliative care. J Adv Nurs 2006;53:524-33.
23
Nordly M, Vadstrup ES, Sjogren P, Kurita GP. Home-based specialized palliative care in patients with advanced cancer: A systematic review. Palliat Support Care 2016;14:713-24.
24
Hudson P, Remedios C, Zordan R, Thomas K, Clifton D, Crewdson M, et al. Guidelines for the psychosocial and bereavement support of family caregivers of palliative care patients. J Palliat Med 2012;15:696-702.
25
Stajduhar KI, Funk L, Outcalt L. Family caregiver learning—how family caregivers learn to provide care at the end of life: a qualitative secondary analysis of four datasets. Palliat Med 2013;27:657-64.
26
Hudson P, Payne S. Family caregivers and palliative care: current status and agenda for the future. J Palliat Med 2011;14:864-9.
27
Yeager A, LaVigne AW, Rajvanshi A, Mahato B, Mohan R, Sharma R, et al. CanSupport: a model for home-based palliative care delivery in India. Ann Palliat Med 2016;5:166-71.
28
Brumley RD, Hillary K. The TriCentral palliative care program toolkit. Downey CA: Kaiser Permanente Retrieved 2002;11:03-7.
29
Brumley RD, Enguidanos S, Cherin DA. Effectiveness of a home-based palliative care program for end-of-life. J Palliat Med 2003;6:715-24.
30
Palliative Care in the Outpatient Setting A Comparative Effectiveness Report Final Report. Institute for Clinical and Economic Review, 2016
31
Behm B. A Synthesis of Home-based Palliative Care on Clinical Effectiveness, Cost-effectiveness and Quality of Life: Policy Implications Explored. Georgia State University. 2015. http://scholarworks.gsu.edu/iph_capstone/1
32
Meyer H. Changing the conversation in California about care near the end of life. Health Aff (Millwood) 2011;30:390-3.
33
Ciemins EL, Stuart B, Gerber R, Newman J, Bauman M. An Evaluation of the Advanced Illness Management (AIM) Program: Increasing hospice utilization in the San Francisco Bay area. J Palliat Med 2006;9:1401-11.
34
Training V. Toolkit for developing hospice and palliative care programs in the Department of Veteran Affairs medical centers. 2001.
35
Beales JL, Edes T. Veteran’s Affairs Home Based Primary Care. Clin Geriatr Med 2009;25:149-54, viii-ix.
36
DeCherrie LV, Soriano T, Hayashi J. Home-based primary care: a needed primary-care model for vulnerable populations. Mt Sinai J Med 2012;79:425-32.
37
Calton BA, Alvarez-Perez A, Portman DG, Ramchandran KJ, Sugalski J, Rabow MW. The Current State of Palliative Care for Patients Cared for at Leading US Cancer Centers: The 2015 NCCN Palliative Care Survey. J Natl Compr Canc Netw 2016;14:859-66.
38
Cooper DF, Granadillo OR, Stacey CM. Home-based primary care: the care of the veteran at home. Home Healthc Nurse 2007;25:315-22.
39
Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik. Resmî Gazete; 10 Mart 2005. Available at: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/03/20050310-5.htm Accessed 10 May 2018.
40
Sağlık Bakanlığınca Sunulan Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge. Available at: https://www.saglik.gov.tr/TR,11271/saglik-bakanliginca-sunulan-evde-saglik-hizmetlerinin-uygulama-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge.html Accessed 10 July 2018.
41
Özer Ö, Şantaş F. Kamunun sunduğu evde bakım hizmetleri ve finansmanı. 2012.
42
Tekkanat U, Öztürk E. Özelikli Hizmetler Rapor Bülteni- 2015. In: Kurumu TKH, ed. Ankara 2016. Available at: https://khgm.saglik.gov.tr/Dosyalar/b01fe355efd1426b8637fab771543b83.pdf Accessed 10 July 2018.
