ÖZET

Amaç:

Koronavirüs hastalığı-19 (COVID-19) ağır ve beklenmedik şekilde seyredebilmektedir. Hastalarda solunum yetmezliği, ikincil enfeksiyonlar, çoklu organ yetmezliği ve sepsis tablosu görülebilmektedir. Bu çalışmanın amacı, COVID-19’lu hastalarda ilaçla ilgili sorunları (İLİS) ve ilişkili faktörleri araştırmaktır.

Sonuç:

Bu çalışma COVID 19’lu hastalarda İLİS ve ilişkili faktörleri incelemektedir. Enfeksiyonun bilinmeyen özellikleri ve ilaç kullanım ihtiyacı göz önüne alındığında İLİS’lerin ortaya çıkması muhtemeldir. İLİS sayısını azaltmak için ilgili faktörleri göz önünde bulundurmanın faydalı olacağı kanaatindeyiz.

Bulgular:

Toplamda 107 hasta çalışmaya dahil edilmiştir. Yaşların medyanı 64 (54,5-76,0) idi ve hastaların %50,46’sı erkek olarak kayıt altına alınmıştır. Komorbiditelerin ortanca sayısı 3 (2-4) idi. Hastaların çoğunluğunda COVID-19 dışında en az bir komorbidite (%88,79) mevcuttu ve en sık görülen komorbiditeler hipertansiyon, diabetes mellitus ve koroner arter hastalığı olarak belirlenmiştir. Toplam İLİS sayısı 201 olarak belirlenmiş ve 107 hastanın 75’inde en az bir İLİS görüldü. Medyan İLİS sayısı 2 (0-8) olarak kaydedilmiştir. Çok değişkenli regresyon modeline göre komorbidite sayısı (olasılık oranı (OO)=1,952; %95 güven aralığı (GA)=1,07-3,54, p<0,05), ilaç sayısı (OO=1,344; %95 GA=1,12-1,61, p<0,001) ve serum potasyum seviyeleri (OO=5,252; %95 GA=1,57-17,56, p<0,001) ile ilişkili faktörler olarak belirlenmiştir.

Yöntemler:

Eylül 2020 ile Mayıs 2021 tarihleri arasında COVID-19’lu hastaların katılımıyla prospektif gözlemsel bir çalışma tasarlanmıştır. Hastaların demografik özellikleri, komorbid hastalıkları, kullandıkları ilaçlar ve laboratuvar bulguları kayıt altına alınmıştır. İLİS’lerin belirlenmesi; klinik eczacı tarafından güncel kılavuzlara ve UpToDate® klinik karar destek sistemlerine göre yapılmıştır.